Metoda nauczania problemowego (Problem Based Learning) to podejście dydaktyczne, w którym studentom prezentuje się realistyczne problemy lub sytuacje, a następnie umożliwia im aktywne zdobywanie wiedzy i rozwiązywanie problemów w kontekście tych sytuacji.  Studenci pracują w grupach rozwiązując rzeczywiste problemy występujące w otoczeniu społeczno-gospodarczym.

Główne cechy metody PBL to:

• Punktem wyjścia są zadania problemowe - Nauczyciele prezentują studentom konkretne problemy lub sytuacje, z którymi mogą się spotkać w rzeczywistym świecie. Te zadania stanowią punkt wyjścia dla procesu nauki.

• Aktywna rola studenta  - studenci odgrywają aktywną rolę w uczeniu się. Zamiast pasywnego odbierania informacji, samodzielnie zdobywają wiedzę, badając, analizując i syntezując informacje, aby rozwiązać problemy.

• Interdyscyplinarność - Metoda PBL często angażuje różne dziedziny i dyscypliny nauki, co umożliwia studentom zrozumienie problemu z różnych perspektyw. To promuje interdyscyplinarność i rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia.

• Praca grupowa  - studenci pracują w małych grupach, aby wymieniać się pomysłami, dzielić wiedzą i wspólnie pracować nad rozwiązaniem problemu. Ta interakcja grupowa pomaga rozwijać umiejętności miękkie, takie jak komunikacja, zarządzanie pracą grupy, umiejętność dyskusji i argumentacji.

• Wsparcie nauczyciela – nauczyciel pełni rolę przewodnika, mentorując studentów w procesie rozwiązywania problemów. Zamiast tradycyjnego przekazywania wiedzy, nauczyciel kieruje procesem uczenia się.

• Ocenianie zarówno procesu, jak i efektu końcowego  - ocenianie w PBL obejmuje zarówno proces, jak i efekt pracy studentów. Ocenia się zarówno umiejętność rozwiązania problemu, jak i zdolność do współpracy w grupie, kreatywności, myślenia krytycznego, umiejętności prezentacji wyników, itd.

Metoda PBL ma na celu rozwijanie umiejętności praktycznych, kreatywnego myślenia, współpracy i rozwiązywania problemów. Działa również jako narzędzie motywacyjne, ponieważ studenci często angażują się bardziej w naukę, gdy widzą związek między tym, co robią, a rzeczywistym światem.

Wdrażanie PBL w trakcie zajęć polega na przedstawieniu studentom problemów, które będą musieli rozwiązać. Powinny to być rzeczywiste sytuacje, która przypominają te, które studenci mogą napotkać w swojej przyszłej pracy zawodowej lub w życiu. Przed rozpoczęciem pracy należy ustalić podstawowe zasady pracy studentów oraz sposób oceny zadania. Można w ocenie wykorzystać wzajemne ocenianie się studentów, ale nie powinna to być jedyna ocena zadania, a jedynie element składowy końcowej oceny.

Część wiedzy teoretycznej niezbędnej do rozwiązania problemu powinna zostać przekazana w trakcie zajęć teoretycznych, resztę w zależności od specyfiki problemu studenci muszą uzupełnić sami. 

Zalety PBL:

1. Rozwój umiejętności praktycznych: PBL skupia się na rozwiązywaniu rzeczywistych problemów, co pomaga studentom rozwijać praktyczne umiejętności niezbędne w ich przyszłych zawodach. Nabywają umiejętności analizy, rozwiązywania problemów, komunikacji i współpracy.

2. Wzmacnianie umiejętności interpersonalnych: Dzięki pracy w grupach studenci rozwijają umiejętności współpracy, komunikacji, negocjacji i rozwiązywania konfliktów. Te umiejętności są kluczowe w środowisku pracy i społeczeństwie.

3. Motywacja do nauki: PBL może zwiększyć motywację studentów do nauki, ponieważ problem, który próbują rozwiązać, ma bezpośredni związek z rzeczywistością. To sprawia, że proces nauki jest bardziej angażujący i znaczący dla studentów.

4. Kształtowanie myślenia krytycznego: Proces analizy problemu, zbierania informacji i opracowywania rozwiązania w ramach PBL rozwija umiejętności myślenia krytycznego. Studenci uczą się oceniać informacje, podejmować decyzje i argumentować swoje stanowisko.

5. Zdolność do interdyscyplinarnego myślenia: PBL często angażuje różne dziedziny w rozwiązywaniu problemów, co umożliwia studentom spojrzenie na zagadnienia z różnych perspektyw. To rozwija zdolność interdyscyplinarnego myślenia.

6. Samodzielne uczenie się: Dzięki PBL studenci uczą się samodzielności w zdobywaniu wiedzy. Są bardziej odpowiedzialni za swój proces nauki, co przygotowuje ich do samodzielnego działania poza środowiskiem akademickim.

7. Przygotowanie do rzeczywistych sytuacji zawodowych: PBL przygotowuje studentów do radzenia sobie w dynamicznym i zmiennym środowisku zawodowym. Studenci poznają sytuacje problemowe występujące w praktyce i stosują treści teoretyczne zajęć do rzeczywistych przykładów.

8. Ocenianie wieloaspektowe: Metoda ta umożliwia ocenianie nie tylko wyników końcowych, ale także procesu nauki. Nauczyciele oceniają zarówno indywidualne zaangażowanie studentów, jak i umiejętność współpracy w grupie oraz proces podejścia do rozwiązywania problemów.

Więcej informacji na ten temat:

Cornell University, Problem Based Learning, https://teaching.cornell.edu/teaching-resources/engaging-students/problem-based-learning

Nilson, L. B. (2010). Teaching at its best: A research-based resource for college instructors (2nd ed.).  San Francisco, CA: Jossey-Bass.